روزه چیست؟
حضرت امام جعفر صادق (ع) - بنا بر روایت ابونصیر - می فرماید : روزه داشتن تنها خودداری کردن از خوردنی ها و آشامیدنی ها نیست ? زیرا حضرت مریم - بنا بر نقل قرآن کریم - فرمود : « اِنّی نَذَرتُ لِلرَّحمنِ صوماً » و منظور از صَوم (=روزه ) ? صُمت (=سکوت ) بود ? پس شما به هنگام روزه داری زبان خویش را حفظ نمایید و نیز چشمانتان را و نسبت به یکدیگر حسد نورزید و با هم به نزاع بر نخیزید ? زیرا حسد ایمان آدمی را می بلعد ? همان گونه که آتش? هیزم را بلعیده و از بین می برد.
معنای واژه رمضان
رمضان از مصدر « رمض » به معنای شدت گرما و تابش آفتاب بر رمل ( ریگ نرم ) معنا شده است . انتخاب چنین واژه ای براستی از دقت نظر و لطافت خاصی برخوردار است ? چرا که سخن از گداخته شدن است و شاید به تعبیری دگرگون شدن در زیر آفتاب گرم و سوزان نفس و تحمل ضربات بی امانش ? زیرا که رمضان ? ماه تحمل شدائد و عطش می باشد ? عطشی ناشی از آفتاب سوزان یا گرمای شدید روزهای طولانی تابستان .و عطش دیگر ? حاصل از نفس سرکشی که پیوسته می گدازد ? و سوزش آن به راستی جبران ناپذیر است
علامه طباطبایی و ماه رمضان
یکی از فضلا می‏گفت: به مرحوم آیت الله شهید مطهری عرض کردم که شما فوق‏العاده از علامه طباطبایی تجلیل می‏کنید. تعبیر «روحی فداه» را درباره ایشان به کار می‏برید، این همه تجلیل به خاطر چیست؟ ایشان فرمود: من فیلسوف و عارف، بسیار دیده‏ام و احترام مخصوص من به ایشان، نه به خاطر این است که او یک فیلسوف است، بلکه به این جهت است که او عاشق و دل‏باخته اهل بیت علیهم‏السلام است. علامه طباطبایی قدس‏سره در ماه رمضان، روزه خود را با بوسه بر ضریح مقدس حضرت معصومه علیهاالسلام افطار می‏کرد. ابتدا پیاده به حرم مطهر مشرّف می‏شد و ضریح مقدس را می‏بوسید. سپس به خانه می‏رفت و غذا می‏خورد. این ویژگی اوست که مرا به شدت شیفته ایشان کرده است.
احوال سید مهدی قزوینی در ماه رمضان
در حالت‏های روحی عالم بزرگوار، سیدمهدی قزوینی آمده که رسمش این بود که نماز مغرب را در مسجد می‏خواند و مردم نیز اجتماع می‏کردند و بعد از آن نافله‏های آن را به‏جا می‏آورد. سپس به خانه می‏آمد و افطار می‏کرد. باز به مسجد برمی‏گشت و نماز عشا را با مردم می‏خواند. آن‏گاه نافله آن را نیز می‏خواند و بعد با جمعیت زیادی به خانه برمی‏گشت. پس از مدتی که آرام می‏شدند، یکی از قاریان شروع به قرائت قرآن می‏کرد و با آهنگی بلند و دل‏نواز، آیه‏هایی از کتاب خدا را می‏خواند؛ آیه‏هایی که در «تحذیر» و «ترغیب» و موعظه بود. لحن صدای قاری به گونه‏ای بود که سنگ گران را ذوب و قلب‏های سخت را نرم می‏کرد. آن‏گاه دیگری می‏آمد و از مصایب حضرت ابی عبدالله‏الحسین علیه‏السلام می‏گفت. بعد از آن، یکی از بزرگان صالح دعاهای ماه مبارک رمضان را می‏خواند و دیگران نیز به پیروی از او می‏خواندند تا موقع صرف سحری می‏شد که پراکنده می‏شدند و هرکدام به خانه و جایگاه خود می‏رفتند.